ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های گندم نان با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ‌های گندم نان، تعداد 20 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی در مزرعۀ تحقیقاتی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه رازی در سال زراعی 90-1389مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش، 14 شاخص تحمل به خشکی شامل شاخص تحمل به تنش (STI)، حساسیت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص تغییر یافته تحمل تنش (MSTI)، شاخص تنش غیر زیستی(ATI) ، شاخص درصد حساسیت به تنش(SSPI) و شاخص تولید در شرایط تنش و غیر تنش (SNPI) برای کلیه ژنوتیپ‌ها محاسبه شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی وجود داشت. مطالعه همبستگی بین عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش با شاخص‌های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص‌های GMP، MP، STI، MSTI، YI، DI و HM برای شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول در هر دو محیط مناسب می باشند و دو شاخص STI و MP به عنوان مناسب ترین معیار‌ها برای انتخاب ارقام متحمل شناخته شدند .بر اساس یافته‌های حاصل از این شاخص‌ها، ژنوتیپ‌های 4، 8 ، 16 و 19 متحمل به خشکی و دارای عملکرد بالایی در دو شرایط محیطی بودند. نتایج حاصل از نمودار سه بعدی و روش بای پلات و تجزیه کلاستر و روش تجزیه به مولفه‌های اصلی نیز، این موضوع را تایید کردند.